Mind Map แปลงไอเดียเป็นแผนที่ความคิด
เคยไหมเมื่อเราได้โจทย์ การบ้าน หรือโครงการขนาดใหญ่ที่ทำให้เราต้องคิดแล้วมักจะคิดกันไม่ออก ทุกอย่างลอยวนอยู่ในหัว ไม่นานนักก็หายราวกับฟองสบู่ สุดท้ายเราก็ไม่ได้อะไรออกมาเป็นชิ้นเป็นอัน
จนกระทั่ง โทนี่ บูซาน นักจิตวิทยาชาวอังกฤษ เป็นคนนำเอาความรู้เรื่องสมองมาปรับใช้กับการเรียนรู้ของตัวเอง โดยเริ่มพัฒนาการจากการจดบันทึกแบบเดิมๆ ที่จดบันทึกเป็นตัวอักษรในหน้ากระดาษ ซึ่งคล้ายกับรูปแบบตั้งชื่อโครงการวัตถุประสงค์ ที่มาที่ไปของโครงการนำเสนออย่างที่พวกเราเคยทำนั่นล่ะ แต่คราวนี้โทนี่เลือกที่จะเปลี่ยนมาเป็นบันทึกโดยเน้นไปที่การวาดด้วยรูปภาพและโยงด้วยลายเส้นแบบแผ่ออกจากศูนย์กลางราวกับกิ่งก้านของต้นไม้
กลายเป็นวิธีที่เขาทดลองนั้นสามารถนำไปใช้ได้กับทุกเรื่องของชีวิต ไม่ว่าจะเป็นเรื่องงาน ครอบครัว เรื่องส่วนตัว หรือโครงการใหม่ๆ ที่เขากำลังจะทำ เรื่องที่เราเห็นว่ายากก็ดูง่ายขึ้นมาทันที ที่สำคัญจะช่วยให้เรามองเห็นภาพปัญหาโดยรวมและแก้ได้ถูกจุด หากคิดเรื่องโครงการต่างๆ ก็ช่วยให้เราเห็นภาพและลำดับการทำงานได้ดีขึ้น
ที่มากไปกว่านั้นก็คือ วิธีคิดแบบนี้ยังเป็นการฝึกทักษะสมองด้วยเพราะเป็นการทำงานร่วมกันของสมองทั้งสองซีก ทั้งด้านความรู้เหตุสู่ผล และด้านจินตนาการ
วิธีเขียน Mind Map
หากได้เห็นภาพประกอบ หลายคนคงถอยไป 3 ก้าวแล้วบอกว่า... “ฉันเขียน Mind Map เหมือนเขาไม่ได้แน่ๆ”
ซึ่งรูปที่เห็นเป็นของ พอล โฟร์แมน เจ้าของเว็บไซต์ไมนด์แม็ปอินสไปเรชั่น เป็นผู้วาด Mind Map ตัวอย่าง สำหรับคนที่กำลังศึกษาวิธีจัดระบบความคิดแบบ Mind Map
แต่ที่จริงแล้วการสร้าง Mind Map เป็นอะไรที่ง่ายกว่านั้น ขนาดโรงเรียนอนุบาลยังเริ่มมีการเรียนการสอน Mind Map ให้กับเด็ก แล้วผู้ใหญ่อย่างเราๆ ท่านๆ จะทำไม่ได้ก็ให้รู้ไป
ตามทฤษฎีการเขียน Mind Map ที่นักจิตวิทยาโทนี่ได้วางแนวทางเอาไว้คร่าวๆ นั้นออกแนวเรียบง่ายอย่างมาก เพียงแค่เรามีกระดาษและดินสอก็สามารถสร้าง Mind Map ของตัวเองได้แล้ว แต่ถ้าจะให้ดีก็ควรมีดินสอสีสักกล่องสำหรับระบายแต่งแต้มจินตนาการ จะช่วยฝึกสมองด้านจินตนาการและจำเรื่องราวต่างๆ ได้แม่นยำมากขึ้นด้วยสีสัน
โดยมีกฎเล็กๆ น้อยๆ...ดังนี้
1. ให้หัวข้อที่ต้องการเขียนอยู่ตรงกลางเพื่อเป็นศูนย์กลางความคิดเชื่อมโยงกับเรื่องต่างๆ2. จากนั้นใช้คีย์เวิร์ด หรือคำสั้นๆ ที่เข้าใจง่าย มีความยืดหยุ่นของแนวคิด อาจใช้รูปภาพหรือสัญลักษณ์ที่เราเข้าใจแทนก็ได้ใส่ลงไปในนั้น3. ลากเส้นโยงกับหัวข้อหลัก โดยใช้เส้นสีแทนเส้นทางกลุ่มความคิดย่อยในเรื่องต่างๆ เพื่อความสวยงามและจดจำได้ง่าย และจัดเป็น 1 กลุ่มความคิด4. แตกแขนงความคิดออกไปเรื่อยๆ จนสุดทาง ด้วยการใส่คียเวิร์ดที่คิดว่าเกี่ยวข้องกับหัวข้อนั้นลงไป5. เมื่อเสร็จแล้วเราก็จะเห็นภาพความคิดของเราออกมาเป็นรูปธรรมใน 1 หน้ากระดาษ ซึ่งทำให้เรารู้ว่ามีความคิดไหนบ้างที่ซ้ำกัน สามารถตัดออกไปได้ หรือดัดแปลงไปไว้ตรงจุดอื่นการเขียน Mind Map อาจทำได้ทั้งรูปแบบกระดาษและในโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ซึ่งมีข้อดีแตกต่างกันออกไป
หากวาดในกระดาษก็จะได้ฝึกการรวบยอดความคิดและถ่ายทอดออกมาเป็นผังความคิดเหมาะสำหรับปัญหาส่วนตัว เรื่องเรียน หรือโครงการเล็กๆ ที่ไม่ใหญ่มาก
ส่วนโปรแกรมคอมพิวเตอร์จะมีความยืดหยุ่นตัวในการจัดกลุ่มความคิดได้ง่าย ดูเป็นระเบียบเรียบร้อยเหมาะสำหรับการวางแผนธุรกิจที่มีรายละเอียดความคิดจำนวนมาก
Mind Map ดีอย่างไรพรชัย จันทรศุภแสง บก.นิตยสารคอมพิวเตอร์ทูเดย์ เล่าถึงการใช้ Mind Map จากประสบการณ์ว่า Mind Map เป็นการสรุปรวบยอดความคิด จากสมัยก่อนที่มักเขียนเป็นข้อๆ มาเป็นการเขียนโยงภาพไปเรื่อยๆ
“สำหรับผมเองจะเลือกใช้วิธีการเขียนสัญลักษณ์ต่างๆ เข้ามาช่วย ส่วนตัวผมเริ่มใช้ Mind Map ไม่นาน 2 ปีหลังมานี่เอง ปกติแล้วเวลาที่เรารวบยอดความคิด ก็จะใช้วิธีเขียนโน้ตสั้นๆ สำหรับบรรยายตามงานที่ต่างๆ
จนกระทั่งหัวหน้าแนะนำทฤษฎีนี้ว่าช่วยทำให้ง่ายขึ้น เลยลองหาข้อมูลจากอินเทอร์เน็ตดู แรกๆ ก็ติดๆ ขัดๆ อยู่บ้าง พอทำไปสักพักก็พบว่ามันง่ายขึ้น รวบยอดได้ง่ายขึ้น ทำให้เห็นอะไรที่เกี่ยวข้องกันได้อย่างชัดเจน และเอามาใช้แก้ปัญหาทางธุรกิจได้อีกด้วย
อย่างล่าสุด ผมต้องปรับรูปแบบหนังสือใหม่ ก็มาโยงภาพในเรื่องต่างๆ จนเห็นว่าบางอย่างที่เราคิดฟุ้งๆ ไปมันไม่จำเป็น เป็นเรื่องเดียวกันซ้ำกัน ก็ตัดออกไปจากที่เรารู้สึกว่างานรอบตัวเยอะไปหมด ก็รู้สึกว่าเป็นกลุ่มเป็นก้อน และจัดการเรื่องต่างๆ ได้มากขึ้น”
พรชัย บอกว่า เทคนิคส่วนตัวคือ อย่าคิดเยอะ คิดอะไรก็เขียนออกมาสั้นๆ แต่ได้ใจความ
“ไม่อยากให้มองว่า Mind Map ต้องเป็นตัวหนังสือเยอะๆ บางทีอาจจะเป็นสัญลักษณ์ที่ตัวเราเห็นแล้วเข้าใจง่ายๆ ไม่ต้องยึดทฤษฎีตามเป๊ะๆ เพราะแต่ละคนก็มีกระบวนการคิดที่แตกต่างกัน แต่ Mind Map เหมาะสำหรับทุกคน
โดยเฉพาะเด็กๆ นอกจากการเล่นเกมแล้ว เราอาจฝึกให้เขาคิดโดยใช้วิธี Mind Map ก็ได้ จะได้เกิดประโยชน์ในอีกมุมนึงของการใช้เทคโนโลยี เพราะเด็กมักจะมีคำถามต่อมาว่าโตขึ้นอยากเป็นอะไร เขาชอบอะไร การใช้ Mind Map ก็สามารถทำให้เขาเห็นภาพได้ว่า ถ้าอยากเป็นนักพัฒนาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ เขาต้องเรียนรู้อะไรบ้างที่เกี่ยวข้อง และเห็นภาพออกมาอย่างชัดเจนว่า เขาควรเลือกไปเส้นทางไหน”
อย่างไรก็ตาม แม้จะมีวิธีคิดดีๆ เครื่องมือที่ดี แค่ถ้าเราคิดแล้วไม่ลงมือทำ ความคิดนั้นก็เปล่าประโยชน์ ใครที่เคยฝันอยากเป็นเจ้าของกิจการ อยากเรียนหนังสือเก่ง มีปัญหาที่แก้ไม่ตกอย่ามัวแต่นั่งคิด ให้คิดแล้วลงมือเขียน Mind Map โดยให้ความคิดของเราส่งผ่านออกมาอย่างเป็นรูปธรรมแล้วเราจะเห็นภาพที่ชัดเจนขึ้นว่าเราควรไปทางไหน แล้วเราจะรู้ว่า Mind Map ไม่ได้เป็นแค่เครื่องมือช่วยคิด แต่ยังช่วยลิขิตเส้นทางชีวิตให้เราได้อีกด้วย
ส่วนย่อยของ Mind Map1.คีย์เวิร์ดคืออะไร คีย์เวิร์ดคือคำสั้นๆ ที่แทนความหมายของสิ่งที่เราคิด เช่น ผมต้องการเปิดร้านกล้วยตาก คีย์เวิร์ดของผมก็คือ กล้วย แดด2.เว็บไซต์ www.mindmapinspiration.com เป็นเว็บไซต์ที่รวบรวมตัวอย่างการเขียน Mind Map อย่างสร้างสรรค์ แต่แน่นอนว่าไม่ใช่ทุกคนที่วาดรูปได้เก่ง บางครั้งแค่เราเขียนคีย์เวิร์ดสั้นๆ ก็เพียงพอแล้วกับการจัดระบบความคิด3. หากสงสัยในเรื่องการคิดแบบ Mind Map ว่าทำไมสมองของเราจึงตอบสนองกับรูปแบบแผนที่ความคิดแบบนี้ ลองค้นหาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ www.tonybuzan.com มีคำตอบอธิบายสั้นๆ เข้าใจง่าย หรือจะเลือกซื้อหนังสือของเจ้าของทฤษฎีนี้โดยตรงก็ยังได้4.ลองเข้าร่วมกิจกรรมเรียนแกะแผนที่ความคิด Mind Map ไลฟ์แม็ป ที่ทีเคปาร์ค ศูนย์การค้าเซ็นทรัลเวิลด์ ในวันที่ 29-30 มิ.ย. ดูสิแล้วจะรู้ว่า Mind Map เป็นอะไรที่ง่ายมากๆโดย...โยธิน อยู่จงดี
ข้อมูล วิธีเขียน Mind Map จาก โพสต์ทูเดย์ 27 มิถุนายน 2556
photo credit : fauquiercountylibrarynews.blogspot.com
